Izvorni kod stranice Acetil koenzim A

{{chembox-lat
| verifiedrevid = 443367525
| ImageFile = Acetyl-CoA-2D.svg
| ImageSize = 320
| ImageFile2 = Acetyl-CoA-3D-balls.png
| ImageSize2 = 320
| IUPACName =
| OtherNames =
| Section1 = {{Chembox Identifiers-lat
|  Abbreviations = 
| InChIKey = ZSLZBFCDCINBPY-ZSJPKINUBJ
| InChI = 1/C23H38N7O17P3S/c1-12(31)51-7-6-25-14(32)4-5-26-21(35)18(34)23(2,3)9-44-50(41,42)47-49(39,40)43-8-13-17(46-48(36,37)38)16(33)22(45-13)30-11-29-15-19(24)27-10-28-20(15)30/h10-11,13,16-18,22,33-34H,4-9H2,1-3H3,(H,25,32)(H,26,35)(H,39,40)(H,41,42)(H2,24,27,28)(H2,36,37,38)/t13-,16-,17-,18+,22-/m1/s1
| SMILES1 = CC(=O)SCCNC(=O)CCNC(=O)[C@@H](C(C)(C)COP(=O)(O)OP(=O)(O)OC[C@@H]1[C@H]([C@H]([C@@H](O1)n2cnc3c2ncnc3N)O)OP(=O)(O)O)O
| StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| StdInChI = 1S/C23H38N7O17P3S/c1-12(31)51-7-6-25-14(32)4-5-26-21(35)18(34)23(2,3)9-44-50(41,42)47-49(39,40)43-8-13-17(46-48(36,37)38)16(33)22(45-13)30-11-29-15-19(24)27-10-28-20(15)30/h10-11,13,16-18,22,33-34H,4-9H2,1-3H3,(H,25,32)(H,26,35)(H,39,40)(H,41,42)(H2,24,27,28)(H2,36,37,38)/t13-,16-,17-,18+,22-/m1/s1
|  StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
|  Beilstein = 
|  Gmelin = 
|  3DMet = 
| StdInChIKey = ZSLZBFCDCINBPY-ZSJPKINUSA-N
| CASNo = 72-89-9
|   CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
| ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
| ChemSpiderID=392413
| PubChem = 444493
| ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
| ChEBI = 15351
| SMILES = O=C(SCCNC(=O)CCNC(=O)[C@H](O)C(C)(C)COP(=O)(O)OP(=O)(O)OC[C@H]3O[C@@H](n2cnc1c(ncnc12)N)[C@H](O)[C@@H]3OP(=O)(O)O)C
| MeSHName = Acetyl+Coenzyme+A
 }}
| Section2 = {{Chembox Properties-lat
| Formula = C<sub>23</sub>H<sub>38</sub>N<sub>7</sub>O<sub>17</sub>P<sub>3</sub>S
| MolarMass = 809.57 g/mol
| Appearance =
| Density =
| MeltingPt =
| BoilingPt =
 }}
| Section3 = {{Chembox Hazards-lat
| Solubility =
| MainHazards =
| FlashPt =
| Autoignition =
 }}
}}

'''Acetil Koenzim A''' ili '''Acetil CoA''', je jedna od najvažnijih molekula za metabolizam živih bića. Po kemijskom sastavu to je [[tioestar]] koji se formira kondenzacijom [[tiol]]a [[Koenzim A|Koenzima A]] s [[octena kiselina|octenom kiselinom]] (acetatom). Empirijska formula je C<sub>23</sub>H<sub>38</sub>N<sub>7</sub>O<sub>17</sub>P<sub>3</sub>S; [[relativna molekulska masa]] je 809.57 g/mol. Osnovna funkcija Acetil Koenzima A u metabolizmu živih bića je prijenos [[ugljik]]ovih atoma u obliku [[acetilna skupina|acetilne skupine]] kao [[Supstrat (biokemija)|supstrat]] za oksidaciju u [[Krebsov ciklus|Krebsovom ciklusu]]. Tioesterna je veza naime vrlo nestabilna, što uvelike olakšava prijenos acetilne skupine.<ref name="VoetBiochemistry3rd">{{VoetBiochemistry3rd}}</ref>

== Sinteza ==
[[Datoteka:Coenzym A.svg|thumb|200px|lijevo|Struktura Koenzima A, ključne molekule u sintezi acetil CoA]]

Acetil Koenzim A se formira kemijskom reakcijom poznatom kao '''[[oksidativna dekarboksilacija piruvata]]'''. Proces je kataliziran od strane multienzimskog kompleksa [[Piruvat dehidrogenaza|Piruvat dehidrogenaze]] (''Pyruvate Dehydrogenase Complex '''PDC''''') koji se nalazi u matriksu [[mitohondrij]]a.

Zbirna kemijska jednadžba reakcije katalizirane od piruvat dehidrogenaze:
:<math>\mathrm{Piruvat + CoA + NAD^+ \longrightarrow  Acetil  CoA + NADH + H^++ CO_2}</math>

== Uloga u metabolizmu ==
Acetil Koenzim A je molekula koja zauzima ključnu poziciju u nekoliko metaboličkih procesa. Osnovna uloga koenzima je povezivanje procesa [[glikoliza|glikolize]] i [[Krebsov ciklus|Krebsovog ciklusa]]. [[Pirogrozđana kiselina]] (piruvat) je glavni proizvod [[glikoliza|glikolize]], koji može biti iskorišten kao [[Supstrat (biokemija)|supstrat]] Krebsovog ciklusa samo ako se transformira u Acetil CoA.

* '''Sinteza i katabolizam [[masne kiseline|masnih kiselina]]'''

Sinteza [[masne kiseline|masnih kiselina]] je metabolički put koji generira lance masnih kiselina počevši od acetil CoA kao osnovnog [[Supstrat (biokemija)|supstrata]]. Taj se proces aktivira u slučaju prevelike proizvodnje Acetil CoA kao posljedica povećanog unosa [[ugljikohidrat]]a. Višak proizvedenog Acetil CoA biva preusmjeren prema sintezi masnih kiselina, u procesu kataliziranom od niza enzima od kojih su najvažniji [[acetil CoA karboksilaza]] i [[sintetaza masnih kiselina]].

U suprotnom slučaju manjka [[nutrijent|nutrijenata]], masne se kiseline razgrađuju u procesu [[Beta oksidacija|Beta oksidacije]], koja kao produkt daje Acetil Koenzim A. Acetil CoA potom ulazi u [[Krebsov ciklus]] kako bi organizam proizveo potrebne količine visokoenergetskih molekula kao [[ATP]].

* '''Sinteza [[HMG CoA]]'''

Dvije molekule Acetil CoA mogu biti spojene u [[Acetoacetil CoA]] koji je osnovni prekursor za sintezu [[3-hidroksi-3-metil-glutaril Koenzima A]] ([[HMG CoA]]). HMG CoA je jedan od ključnih metabolita u tzv. [[put mevalonata|putu mevalonata]], metaboličkom procesu u kojem dolazi do sinteze [[kolesterol]]a.

* '''[[Acetilkolin]]'''

Acetil CoA je vrlo važan i za biosintezu [[neurotransmiter]]a [[acetilkolin]]a. Enzim [[kolin acetiltransferaza]] katalizira proces prijenosa acetilne skupine iz acetil CoA na [[kolin]] uz proizvodnju [[acetilkolin]]a i oslobađanje Koenzima A.

Biljke koriste acetil CoA kao prekursor za sintezu, biljnih masti, [[flavonoidi|flavonoida]], biljnih [[vosak|voskova]] i za proizvodnju [[kutikula|kutikule]].<ref>{{cite journal | last1 = Fatland | first1 = B. L. | last2 = Ke | first2 = J | last3 = Anderson | first3 = MD | last4 = Mentzen | first4 = WI | last5 = Cui | first5 = LW | last6 = Allred | first6 = CC | last7 = Johnston | first7 = JL | last8 = Nikolau | first8 = BJ | last9 = Wurtele | first9 = ES | title = Molecular Characterization of a Heteromeric ATP-Citrate Lyase That Generates Cytosolic Acetyl-Coenzyme a in Arabidopsis | url = https://archive.org/details/sim_plant-physiology_2002-10_130_2/page/740 | journal = Plant Physiology | volume = 130 | issue = 2 | pages = 740 | year = 2002 | pmid = 12376641 | pmc = 166603 | doi = 10.1104/pp.008110}}</ref>

== Reference ==
{{reflist|2}}

== Vanjske veze ==
{{Portal-lat|Hemija}}
* {{MeshName|Acetyl+Coenzyme+A}}
{{-}}
{{Glikoliza-lat}}
{{Holinergici-lat}}
{{Commonscat|Coenzyme A}}

[[Kategorija:Glikoliza]]
[[Kategorija:Metabolizam]]
[[Kategorija:Tioesteri koenzima A]]