Izvorni kod stranice Natrijum hidroksid

{{Chembox-lat
|   Name = Natrijum-hidroksid
|   ImageFile = SodiumHydroxide.jpg
|   ImageFile1 = Sodium-hydroxide-crystal-3D-vdW.png
|   IUPACName = Natrijum-hidroksid
|   OtherNames = kaustična soda; kamena soda; živa soda
| Section1 = {{Chembox Identifiers-lat
|  CASNo = 1310-73-2
|  CASNo_Ref = {{cascite|correct|CAS}}
|  PubChem = 14798
|  PubChem_Ref = {{Pubchemcite|correct|Pubchem}}
|  ChemSpiderID = 14114
|  ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
|  UNII = 55X04QC32I
|  UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}}
|  EINECS = 215-185-5
|  UNNumber = 1823
|  KEGG = D01169
|  KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}}
|  MeSHName = Sodium+Hydroxide
|  ChEBI = 32145
|  ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
|  RTECS = WB4900000
|  Gmelin = 68430
|  3DMet = 
|  SMILES = O[Na]
|  StdInChI = 1S/Na.H2O/h;1H2/q+1;/p-1
|  StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
|  InChI = 1/Na.H2O/h;1H2/q+1;/p-1
|  StdInChIKey = HEMHJVSKTPXQMS-UHFFFAOYSA-M
|  StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
|  Beilstein = 
|  InChIKey = HEMHJVSKTPXQMS-REWHXWOFAM
}}
| Section2 = {{Chembox Properties-lat
|   Formula = NaOH
|   MolarMass = 39.9971 g/mol
|   Appearance = bela čvrsta supstanca
|   Density = 2.1 g/cm³, osnovno
|   Solubility = 111 g/100 ml (20&nbsp;°C)
|   MeltingPt = 318&nbsp;°C (591 K)
|   BoilingPt = 1390&nbsp;°C (1663 K)
|   pH = 13 - 14 (0,5 % soln.) 
}}
| Section7 = {{Chembox Hazards-lat
|   ExternalMSDS = [http://www.jtbaker.com/msds/englishhtml/s4034.htm External MSDS] 
|   NFPA-H = 3
|   NFPA-F =
|   NFPA-R = 1
|   FlashPt = Nije zapaljiv
|   RPhrases = {{R35}}
|   SPhrases = 
}}
| Section8 = {{Chembox Related-lat
|   Function = jedinjenja: [[alkalni hidroksidi]]
|   OtherFunctn = [[litijum-hidroksid]] <br />[[kalijum-hidroksid]] <br />[[rubidijum-hidroksid]] <br />[[cezijum-hidroksid]]
}}
}}

'''Natrijum-hidroksid''' je hemijsko neorgansko [[jedinjenje]] [[hemijska formula|hemijske formule]] NaOH.

== Dobijanje ==
Kao [[hemikalija]] koja se veoma upotrebljava u [[industrija|industriji]], proizvodi se u velikim [[količina]]ma. Može se dobiti na više načina:
# dejstvom [[natrijum]]a na [[voda|vodu]];
# dejstvom [[krečno mleko|krečnog mleka]] na [[rastvor]] [[natrijum-karbonat]]a;
# [[elektroliza|elektrolizom]] rastvora [[natrijum-hlorid]]a.<ref name="мелор"/>

=== Dobijanje dejstvom natrijuma na vodu ===
Za razliku od druge dve, ova metoda nema široku primenu u industriji, već služi za [[laboratorija|laboratorijsko]] dobijanje natrijum-hidroksida i to u malim količinama. Ovako dobijen natrijum-hidroksid je veoma čist.<ref name="мелор"/>

=== Dobijanje dejstvom kalcijum-hidroksida ===
Kada se kuva smeša natrijum-karbonata i kalcijum-hidroksida, dobija se rastvoreni natrijum-hidroksid, dok se [[kalcijum-karbonat]] [[taloženje|taloži]]:
:<math>\mathrm{Na_2CO_3 + Ca(OH)_2 \longrightarrow 2 \; NaOH + CaCO_3}</math>
Ovaj proces se naziva [[kaustifikacija]].<ref name="мелор"/>

=== Dobijanje elektrolizom ===
Ovaj proces je najzastupljeniji. Prilikom elektrolize kuhinjske soli dešavaju se [[hemijska reakcija|hemijske reakcije]] koje se mogu prikazati [[hemijska jednačina|hemijskim jednačinama]]<ref name="мелор"/>:
:<math>\mathrm{NaCl \longrightarrow 2 \; Na^* + Cl^*}</math>
:<math>\mathrm{2Na + 2H_2O \longrightarrow 2 \; NaOH + H_2}</math>
:<math>\mathrm{Cl^* + Cl^* \longrightarrow \; Cl_2}</math>

== Fizička i hemijska svojstva ==
To je bela [[kristal]]na [[supstanca]] koja brzo [[apsorpcija|apsorbuje]] vlagu i [[ugljen-dioksid]] iz [[vazduh]]a. U vodi se lako rastvara uz izdvajanje znatne količine [[toplota|toplote]], ali se slabo rastvara u [[alkohol]]u. Vodeni rastvor je ljigav, [[korozija|korozivan]] i natrijum-hidroksid je u tom rastvoru veoma [[disocijacija|disociran]] što je sve svojstvo jake alkalije. U skladu sa tim, menja boju [[lakmus]]a u plavo, kao što menja boje i drugih [[indikator]]a, a sa [[kiselina]]ma reaguje gradeći [[so]]li. Takođe reaguje i sa rastvorima metalnih soli, izuzev soli alkalnih metala, gradeći soli natrijuma, na primer:
:<math>\mathrm{FeCl_3 + 3NaOH \longrightarrow  \; Fe(OH)_3 + 3NaCl}</math>
Sa tim da se u reakciji sa [[amon-so]]lima oslobađa [[amonijak]] ([[gas]]), verovatno zbog nepostojanosti [[amon-hidroksid]]a.<ref name="мелор"/> Ukoliko se rastvor drži u stojnici sa brušenim staklenim zatvaračem, posle nekog vremena neće biti moguće otvoriti tu stojnicu jer supstanca lako vezuje ugljen-dioksid iz vazduha i pravi kristale na zatvaraču. Da bi se takva situacija sprečila, koriste se gumeni zatvarači, čija je fleksibilnost bolja.

Rastopljeni natrijum-hidroksid deluje na [[metal]]e, sa tim da na [[nikl]] i [[srebro]] slabo deluje. Na primer:
:<math>\mathrm{2NaOH + Zn \longrightarrow  \; Na_2ZnO_2 + H_2}</math>
Deluje i na nemetale:
:<math>\mathrm{3NaOH + 4P + 3H_2O \longrightarrow  \; PH_3 + 3NaH_2PO_2}</math>
Lako deluje i na [[staklo]] i [[porcelan]], čak i njegov vodeni rastvor.<ref name="мелор"/>

== Upotreba ==
Ima višestruku upotrebu: za [[beljenje]] i [[bojenje]], pri [[rafinacija|rafinaciji]] [[ulja]], u proizvodnji [[sapun]]a, [[hartija|hartije]], [[boja]] ([[alizarin]]a na primer) i veštačke [[svila|svile]], za prečišćavanje [[boksit]]a, a u obliku [[natron-kreč]]a upotrebljava se u [[kvantitativna analitička hemija|kvantitativnoj analizi]] za apsorpciju ugljen-dioksida.<ref name="мелор">Parkes, G.D. & Phil, D. 1973. Melorova moderna neorganska hemija. [[Naučna knjiga]]. Beograd.</ref> Koristi se u kombinaciji sa drugim hemikalijama za skidanje foto-laka pri kućnoj izradi štampanih ploča u elektronici, nakon što je ploča bila podvrgnuta UV osvetljavanju.<ref name="елит">[http://arhiva.elitesecurity.org/t23768-Uputstvo-za-izradu-stampanih-plocica elitesecurity.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120328090448/http://arhiva.elitesecurity.org/t23768-Uputstvo-za-izradu-stampanih-plocica |date=2012-03-28 }} Elit sekjuriti forum</ref>

== Reference ==
{{reflist|}}

== Literatura ==
{{refbegin}}
* Euro Chlor-How is chlorine made? [http://www.eurochlor.org/makingchlorine Chlorine Online] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060923075635/http://www.eurochlor.org/makingchlorine |date=2006-09-23 }}
* {{Greenwood&Earnshaw2nd}}
* Heaton, A. (1996) ''An Introduction to Industrial Chemistry'', 3rd edition, New York:Blackie. {{ISBN|0-7514-0272-9}}.
{{refend}}

== Vanjske veze ==
{{Portal|Hemija}}
{{Commonscat|Sodium hydroxide}}
* [http://www.inchem.org/documents/icsc/icsc/eics0360.htm International Chemical Safety Card 0360]
* [http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0565.html NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards]
* [http://www.cdc.gov/niosh/topics/sodium-hydroxide/ CDC - Sodium Hydroxide - NIOSH Workplace Safety and Health Topic]
{{-}}
{{Jedinjenja natrijuma}}

[[Kategorija:Neorganska jedinjenja]]
[[Kategorija:Hidroksidi]]
[[Kategorija:Jedinjenja natrijuma]]
[[Kategorija:Desikanti]]
[[Kategorija:Fotografske hemikalije]]
[[Kategorija:Delikvescentne supstance]]